Laryngologia to jedna ze specjalizacji medycznych, która sięga korzeniami do starożytności. Od zarania dziejów ludzi spotykały przypadki losowe, które czasem zagrażały życiu, a niemal zawsze zdrowiu, co dotyczy obecności ciał obcych w: uszach, nosie i gardle. Stąd też pierwsze, dawne interwencje polegały na próbach ich usunięcia. Wiedza o udzielaniu pomocy przekazywana była z pokolenia na pokolenie ustnie, aż w końcu ewoluowała, by przybrać w starożytnym Egipcie, Grecji czy Rzymie charakter spisywanych procedur. Ówczesny laryngolog stąpał jednak po grząskim gruncie, pełnym zabobonów, a nierzadko zakamuflowanego szamaństwa.
Leczenie laryngologiczne – laryngolog w starożytności
Pierwsze zapisy procedur medycznych, które można uznać za skojarzone z laryngologią, pochodzą z 1600 r. przed naszą erą. Dotyczyły nastawiania złamanego nosa, a zawierały notę o dezynfekcji: „Każdy robak z krwi ma być usunięty…”, nastawianiu kości, a także protezowaniu: „… nozdrza wypełnione pasem z płótna, nasyconego miodem i tłuszczem”. W znalezionych w Tebach papirusach pochodzących z 1550 p.n.e. odnaleziono pierwszy opis trąbki słuchowej, którą wówczas uznawano za narząd, przez który przechodzi tchnienie życia. Z kolei w grobowcu Ramzesa II odkryto pierwsze przepisy na maści wykorzystywane przy zapaleniu ucha.
Wiele innych regionów świata również wnosi w tym zakresie dane mówiące o tym, iż i w nich zabiegi właściwe laryngologowi w starożytności przeprowadzano.
- Hindusi już około 700 lat p.n.e. mgliście opisywali choroby gardła oraz pierwsze zabiegi tonsillektomii i uwulektomii (sanskryt Atharvaveda).
- Również w Persji i Arabii, już 3000 lat temu przeprowadzano pierwsze operacje plastyczne nosa.
- Nieco później pojawił się Hipokrates (około 460 p.n.e.) i był to okres świeżego powiewu w „naukach” medycznych; w cudzysłowie, bo właściwie dopiero od tamtej pory uznać je można za naukę. Grecy nie uznawali chorób za magiczne zjawiska i traktowali je jako przejaw natury. Natomiast do laryngologii Hipokrates wniósł pierwszy opis błony bębenkowej (właściwie uznał ją za element narządu słuchu), a także metodę wycinania polipów nosa, która stosowana była jeszcze w drugiej połowie XIX wieku. Ponadto był pierwszym medykiem, który wycinał migdałki i wykonywał zabieg tracheotomii.
W starożytności powstała też pierwsza, ośmiotomowa encyklopedia medyczna (30 r. n.e.). Jej autorem był rzymski lekarz Aulus Cornelius Celsus. On również opisywał m.in. zabieg usuwania migdałków, choć ówczesne metody były zgoła prymitywne. W Państwie Rzymskim jeszcze wielu medyków po nim opisywało: tracheotomię, anatomię (zauważono połączenie nerwu twarzowego z mózgiem), cięcie wyrostka sutkowego i wiele innych zabiegów czy uwag, aż do upadku Cesarstwa Rzymskiego i tzw. ciemnych wieków, gdy medycyna wykonała znaczny regres.
Od średniowiecza po czasy współczesne
Wtedy to choroby zaczęły być utożsamiane z: wiarą, klątwą czy urokiem. Tym samym posługi lekarskie świadczyły osoby wiary, początkowo nierzadko biskupi, później kapłani. Aczkolwiek istniały wówczas też umysły niezwykłe, a mowa tu o Leonardo da Vinci, który jako pierwszy preparował elementy ludzkiego ciała i w ten sposób dokładnie poznał i opisał m.in. zatoki czołowe i szczękowe. Mniej więcej pięćdziesiąt lat później Andreas Vesalius opisał kowadełko i młoteczek oraz zatoki czołowe, szczękowe i klinowe. Wkrótce po nim Bartholomeus Eustachy napisał pierwszy podręcznik anatomii ucha, w której znalazło się miejsce m.in. dla trąbki słuchowej.
Około 1550 roku świat medyków powszechnie już używał dobrze znanych terminów, jak:
- ślimak,
- kanał nerwu twarzowego,
- błona bębenkowa,
- podniebienie miękkie.
Choć w zakresie anatomii stale widoczny był postęp, towarzyszyło mu głębokie niezrozumienie procesów fizjologicznych. Podobnie było jeszcze przez kilka stuleci.
Współczesny laryngolog korzysta więc ze wszystkich odkryć, w tym ze starożytnych, które wniosły do medycyny wiedzę aktualną, choć często niewłaściwie rozumianą. Wiele odkryć powyżej pominięto, jednak w XIX wieku ówczesny laryngolog posiadał już wiedzę z zakresu anatomii nie różniącą się od tej, jaką dysponują jego współcześni koledzy. Od tamtej pory następuje postęp w leczeniu zaburzeń skojarzonych z tą specjalizacją.
Współczesny laryngolog na naszym przykładzie w Białymstoku
Laryngolog to właściwie powszechnie stosowany skrót, gdyż opisywana tu specjalizacja nazywa się otolaryngologia. Wyrosła ona oczywiście na wiedzy wspólnej, światowej, lecz i Polska ma w tej materii swoją historię. Za początek powstania otolaryngologii w naszym kraju uznaje się rok 1879, powiązany z otwarciem pierwszej Katedry Rynolaryngologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 2021 roku będzie obchodzona rocznica 100 lat Polskiego Towarzystwa Otolaryngologicznego, choć już pod zmienioną nazwą – od 1992 jest to Polskie Towarzystwo Otolaryngologiczne Chirurgów Głowy i Szyi. Bliska laryngologii foniatria ma jeszcze większe tradycje, bo powstała na terenie Polski w 1821 roku. Omawiana tu więc dziedzina ma głębokie korzenie i od wielu lat stale rozwija się na rzecz Pacjentów.
Od 1992 roku wszczepiamy implanty ślimakowe osobom z niedosłuchem i jesteśmy w tym światowymi pionierami. Laryngolog z naszej poradni w Białymstoku również zajmuje się niedosłuchem i pomaga w odzyskaniu sprawności w tym zakresie. Jednak współczesna laryngologia to nie tylko słuch i uszy. Jest to obszerna specjalizacja medyczna, która skupia się na leczeniu poza uszami i słuchem także: nosa, krtani, gardła oraz innych ważnych narządów znajdujących się w głowie i jej okolicy.
Pomoc laryngologa Pacjentom nie tylko z Białegostoku
Laryngolog w MedSen w Białymstoku zajmuje się również leczeniem, w tym operowaniem: gruczołów ślinowych, przestrzeni przełyku i gardła, krtani, języka i zatok. Otolaryngologia obecnie wychodzi daleko poza swoją specjalizację, gdyż wymaga tego wiele chorób i stanów, a są to m.in.: nowotwory, urazy czaszki, choroby nerwów w okolicy głowy, a nawet zaburzenia mowy. Tworzą się więc nowe subspecjalizacje, jak np. onkologia laryngologiczna czy neurootologia, które skuteczniej niż dawniej walczą z wieloma chorobami.
Warto przeczytać: Deformacje palców stóp leczone w gabinecie ortopedycznym