W obrębie zainteresowań laryngologii znajduje się między innymi percepcja słuchowa oraz mowa. Na ich jakość wpływ czynniki anatomiczno-fizjologiczne w narządach słuchu i mowy, odpowiadające za efektywną komunikację. Wszelkie zmiany wymagają interwencji specjalisty, która uchroni Pacjentów przed nieprawidłowościami rozwojowymi i obniżeniem jakości życia. Jak w naszym gabinecie laryngologicznym w Białymstoku wspieramy działania z zakresu wychowania słuchowego – tego dowiecie się Państwo z dalszych części artykułu.

Mowa i słuch: para nierozerwalna

Mowa jest podstawowym narzędziem komunikacji międzyludzkiej. Jej rozwój w dużej mierze uzależniony jest od słuchu. Zaburzenia i ubytki słuchu są najczęściej przyczyną opóźnień w rozwoju mowy, co wpływa na kompetencje werbalnego kontaktowania się i realizacji ról społecznych, a w konsekwencji prowadzić może do wykluczenia. By przeciwdziałać tym niekorzystnym procesom, prowadzi się wychowanie słuchowe. W Białymstoku nad jego prowadzeniem czuwają między innymi specjaliści z poradni laryngologicznej w MedSen oraz poradni pedagogicznych i logopedycznych.

Czym jest wychowanie słuchowe

Zdefiniujmy w tym miejscu, czym jest wychowanie słuchowe. W terapeutyce przyjmuje się, że jest to szereg działań ukierunkowanych na:

• uaktywnienie resztek słuchu posiadanych przez dziecko,
• wykształcenie zdolności efektywnego wykorzystania resztek słuchu,
• nabycie umiejętności orientacji w otoczeniu dźwiękowym,
• rozwijanie mowy.

Wychowanie słuchowe powinno być wdrażane od momentu rozpoznania nieprawidłowości słuchowych. Przypomnijmy tylko, że pole słuchowe człowieka obejmuje zakres od zera akustycznego (0 dB) do progu bólu (130 dB). Przyjmuje się, że przy badaniu słuchu sprawdzana jest zdolność odbierania częstotliwości od 125 do 12 000 Hz. Wynik badania przedstawia audiogram.

Jak rozpoznajemy problemy ze słuchem u najmłodszych i starszych dzieci

Noworodki już w czasie pobytu na oddziale zaraz po urodzeniu przechodzą badanie przesiewowe słuchu: badanie otoemisji akustycznej lub słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu. Pozwala ono ocenić, czy w czasie badania noworodek słyszy prawidłowo. Pewne nieprawidłowości mogą jednak zafałszować wynik testu – w uszach dziecka może zalegać płyn owodniowy lub w otoczeniu może panować zbyt duży hałas. Wtedy badanie powtarza się w po trzech miesiącach. Problemy ze słuchem mogą pojawić się także w latach późniejszych.

Uważa się, że pierwsze trzy lata życia dziecka to „złoty okres rozwoju mowy”. W tym okresie dziecko bardzo intensywnie przyswaja język i nabywa umiejętności komunikacyjne. Łatwo więc zauważyć różnego typu odchylenia w tym procesie – mogą to zrobić nawet rodzice, ponieważ oni zazwyczaj spędzają z dzieckiem najwięcej czasu. Jeśli więc dziecko niedosłyszy, nie będzie w prawidłowy sposób odbierało dźwięków z otoczenia, co odbije się na nauce mówienia – mowa będzie się rozwijała z opóźnieniem lub wcale. Oczywiste więc staje się, że im później wdrożone zostanie postępowanie terapeutyczne związane z ubytkiem słuchu, tym trudniej będzie nauczyć dziecko mówić, co ma związek między innymi z obniżaniem plastyczności mózgu wraz z wiekiem. Warto jednak podkreślić, że dzięki współczesnym osiągnięciom medycznym i technologicznym już od najmłodszych lat dziecko może być zaopatrzone w efektywne aparaty słuchowe, co pozwala na prowadzenie wychowania słuchowego.

Jak wygląda wychowanie słuchowe poza gabinetem laryngologicznym

Jak nadmieniliśmy, udział rodziców w życiu małego dziecka jest niebagatelny – to oni stają się dla niego przewodnikami po świecie dźwięków, pokazują, jak się w nim poruszać poprzez dostarczanie różnorodnych bodźców słuchowych. Takie działania powinny być celowe, ale nie mogą ograniczać się jedynie do ćwiczeń słuchowych. Przeciwnie – powinny stanowić zharmonizowaną całość ukierunkowaną na kształtowanie wrażliwości akustycznej małego człowieka. Chodzi tu więc o rozbudzanie zainteresowania światem dźwięków (odgłosów zwierząt, pojazdów, instrumentów, odgłosów przyrody i dźwięków ludzkich), poznawanie nowych dźwięków, różnicowanie znanych odgłosów, a także pracę z mową: rozpoznawanie jej na drodze słuchowej i rozwijanie mowy.

Takie działania przygotowują dziecko z uszkodzonym słuchem do podjęcia edukacji w szkole powszechnej oraz do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami.

Nasz logopeda i laryngolog wpierają rozwój słuchowy najmłodszych białostoczan

Oczywiście działania rodziców, choć bezwzględnie potrzebne i konieczne, powinny być nadzorowane przez kompetentnych specjalistów. Problemy ze słuchem diagnozuje laryngolog, zalecający aparaty słuchowe lub wszczepienie implantu ślimakowego, a nad wychowaniem słuchowym czuwa logopeda. W naszej poradni laryngologicznej w Białymstoku znajdziesz wykwalifikowanego logopedę, który zaplanuje zindywidualizowaną terapię dla dziecka z niedosłuchem.

Im młodsze dziecko, tym bardziej terapia powinna być zbliżona formą do zabawy obejmującej:

• ćwiczenia przy użyciu instrumentów,
• otaczanie dziecka śpiewem, muzyką,
• uczenie reagowania na dźwięk, poszukiwania źródła dźwięku, określanie jego cech: natężenia, wysokości, długości, tempa.

Ważne też, by od najmłodszych lat otaczać dziecko mową, dbając o to, by była ona wyrazista, by stosować akcentowanie oraz intonować adekwatnie do wypowiadanych treści. Dobrze też na początkowym etapie wychowania słuchowego wpierać mowę werbalną mową ciała, gestami podkreślającymi sens wypowiedzi.

Podsumowując: wychowanie słuchowe obejmuje działania werbalne i niewerbalne. Jego podstawą jest wczesna diagnoza i dobranie przez lekarza specjalistę właściwej protezy słuchowej. W wychowaniu słuchowym biorą udział rodzice pod kierunkiem logopedy, który czuwa nad prawidłowym rozwojem mowy dźwiękowej u dziecka z ubytkiem słuchu.