Perlak (łac. cholesteatoma), czyli guz perlisty, jest zmianą w obrębie środkowej części ucha, która odpowiada za szereg objawów ze strony układu słuchowego. Perlaki są często diagnozowane w gabinecie laryngologicznym – tutaj zgłaszają się również Pacjenci z Białegostoku, doświadczający na przykład zaburzeń słuchu. W tym artykule wyjaśniamy, jak wygląda postępowanie lecznicze po rozpoznaniu perlaka.
Przed diagnozą
Wielu Pacjentów zanim trafi do naszego białostockiego gabinetu laryngologicznego MedSen, uskarża się na zaburzenia słuchu niezwiązane z żadną konkretną chorobą. Mamy tu do czynienia z narastającym niedosłuchem, a w zaawansowanych przypadkach także z utratą słuchu. Towarzyszy temu wyciekanie z ucha żółtawo-zielonkawej wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu. Niekiedy Pacjenci odczuwają także pełność czy ciało obce w uchu, a także ból. W zależności od zaawansowania zmiany, występują również: szumy uszne, dzwonienie w uszach, zaburzenia równowagi, zawroty głowy, bóle głowy, gorączka, nudności i wymioty. Na takie dolegliwości mogą skarżyć się i dorośli, i dzieci. Statystyki pokazują, że perlaki rozpoznaje się u 3 do 15 na 100 tysięcy osób w populacji, najczęściej u mężczyzn.
Perlak okiem laryngologa
Nazwę „perlak” wprowadzono w 1838 roku, by opisać zmianę przypominającą wyglądem perłę – kulisty guz o srebrzysto-białawym zabarwieniu. Składa się on z prawidłowych komórek (z rogowaciejącego nabłonka wielowarstwowego płaskiego, złogów cholesterolu, kreatyny) w nieprawidłowym miejscu, więc trzeba wyraźnie podkreślić, że nie jest to zmiana nowotworowa. Guz rośnie powoli, co skutkuje nasilaniem się objawów, które w początkowej fazie mogą być nawet nieodczuwalne.
Ze względu na to, kiedy pojawia się zmiana, możemy wyróżnić:
- perlaki wrodzone – powstają w wyniku zaburzeń embriogenezy; mimo że zmiana ta znajduje się w uchu dziecka od urodzenia, nie rozpoznaje się jej od razu, ale od 4 do 8 lat później; zmiany takie należy zaliczyć do rzadkich;
- perlaki nabyte – są diagnozowane zdecydowanie częściej; dzielą się one na perlaki pierwotne powstające w wyniku nieprawidłowych procesów złuszczania w strukturach ucha (występują u osób, które nie mają innych problemów z uszami) oraz perlaki wtórne, których powstanie wiązać należy m.in. z uszkodzeniami błony bębenkowej w wyniku zapalenia ucha środkowego, towarzyszą więc one innym problemom laryngologicznym.
Laryngolog zwróci także uwagę na genetyczne uwarunkowania powstawania perlaków, zauważono bowiem, że często występują one u wielu członków tej samej rodziny.
Jak diagnozujemy perlaka w poradni laryngologicznej w Białymstoku
Specjalista z poradni laryngologicznej wykona z pewnością otoskopię, czyli wziernikowanie błony bębenkowej ucha. To podstawowe badanie najczęściej wymaga uzupełnienia badaniami obrazowymi. Na ogół tomografia komputerowa pozwala na precyzyjne określenie rozmiaru guza oraz stwierdzenie nacieków na inne struktury czaszki.
Operacyjne usuwanie perlaków
Ze względu na to, że perlak jest guzem, wymaga leczenia chirurgicznego. Jeśli guzowi towarzyszy stan zapalny, wdraża się farmakoterapię. Efekt terapeutyczny daje jednak tylko resekcja guza uzupełniona niekiedy zbiegami poprawiającymi jakość słuchu. Zabieg przeprowadza się przez przewód słuchowy zewnętrzny, do którego dostęp uzyskuje się poprzez nacięcie skóry za małżowiną uszną – z punktu widzenia Pacjenta istotne jest więc to, że blizna pooperacyjna jest w zasadzie niewidoczna.
W czasie operacji lekarz usuwa wszystkie chore tkanki z ucha środkowego – nie tylko perlaka, ale także ziarniny czy polipy. Niekiedy konieczne jest również usunięcie kości za małżowiną uszną, czy kosteczek słuchowych, jeśli są one zmienione zapalnie. Bardzo istotne jest usunięcie wszystkich ogniw zapalenia, ponieważ pozwala to na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań i nawrotów.
Po usunięciu masy guza, przeprowadza się – najczęściej w czasie tego samego zabiegu – tympanoplastykę, czyli rekonstrukcję błony bębenkowej oraz kosteczek słuchowych, co pozwala na zachowanie czy poprawienie jakości słuchu. Jeśli połączenie tych zabiegów nie jest możliwe, operację oprawiającą słuch przeprowadza się kilka miesięcy później, kiedy ucho jest już całkowicie wygojone po pierwszym zabiegu.
Jak nie przyczynić się do powstania perlaka
Jak już napisaliśmy, do powstania perlaka może dojść w wyniku uszkodzenia błony bębenkowej – a do tego możemy doprowadzić sami, stosując patyczki higieniczne, a w konsekwencji trafić do gabinetu laryngologicznego w Białymstoku lub innym mieście. Posługiwanie się patyczkami do czyszczenia uszu może być niebezpieczne – o czym informację znaleźć można także na ich opakowaniach. Dlatego laryngolog z naszej poradni również zaleca stosowanie specjalistycznych preparatów do higieny uszu – na przykład w postaci sprayu.
Badania naukowe nad perlakami
Laryngolog, prof. Ewa Olszewska, jest wybitną specjalistką w dziedzinie leczenia perlaków. Jest ona autorką i współautorką wielu publikacji naukowych na temat etiologii i nowoczesnego podejścia do leczenia guzów perlistych. Jej artykuły dostępne są w prestiżowych czasopismach medycznych, które udostępniają swoje bazy online, dzięki czemu mogą się z nimi zapoznać nie tylko specjaliści, ale także zainteresowani Pacjenci. To ważna i przydatna wiedza.